وزیر
اسبق علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به اجرایی شدن طرح آزمون نیمه
متمرکز دکتری از امسال بدون آن که در این باره به دانشگاه‌ها فرصتی برای
بررسی و نظرسنجی داده شود، در عین حال نسبت به برخی شائبه‌ها در این باره
ابراز نگرانی کرد و گفت: این موضوع که قرار است نتایج مصاحبه دانشگاه‌ها به
سازمان سنجش رفته و سنجش از بین چند برابر مصاحبه شونده تعدادی را به
دانشگاه معرفی کند این شائبه پیش می‌آید که سازمان سنجش می‌خواهد ملاحظاتی
در معرفی داشته باشد.
دکتر جعفر توفیقی در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرنگار صنفی آموزشی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)،
به بررسی آزمون دکتری پرداخت و گفت: وزارت علوم در درجه اول باید عنوان
می‌کرد که روش فعلی چه نقطه ضعف و اشکالاتی داشت و ارائه روش جدید چه اهداف
و نتایجی را دنبال می‌کند، تنها در این صورت می‌توان ارزیابی و نقد ارائه
کرد. اما واقعیت این است که وزارت علوم گزارش مکتوب و منسجمی از ارزیابی و
نواقص آزمون موجود و اینکه طرح جدید چه مشکلاتی را حل می‌کند ارائه نکرده
است.
وی تاکید کرد: بهتر بود که وزارت علوم در ابتدا روش فعلی را ارزیابی و نقطه ضعفی احتمالی را با سیاست غیرمتمرکز حل و فصل می‌کرد.
طرح جدید آزمون دکتری مغایر با استقلال دانشگاه‌هاست
وی با تاکید بر اینکه
اتخاذ چنین سیاست و روندی، مغایر با طرح استقلال و دادن اختیارات بیشتر به
دانشگاه‌هاست، اظهار کرد: این در حالیست که رویکرد جهانی و دانشگاه‌های
تراز اول و معتبر دنیا به سمت دادن اختیارات بیشتر به دانشگاه‌ها در مباحث
مختلفی همچون جذب عضو هیات علمی، برگزاری آزمون‌ها، پذیرش دانشجو و غیره
است.
توفیقی با بیان این موضوع
که طرح جدید آزمون دکتری همانند سایر تصمیمات وزارت علوم در چند سال گذشته
به سمت تمرکزگرایی بیشتر است، تصریح کرد: طرح جدید آزمون دکتری خلاف
سیاست‌های کلی کشور و تجربیات جهانی است و از این زاویه مورد چالش و
نیازمند توجه است.
روش جدید مشکل پذیرش سلیقه‌ای دانشجوی دکتری را حل نخواهد کرد
به گفته وی، مهمترین
نکته‌ای که وزارت علوم قصد برگزاری آزمون متمرکز دکتری را دارد این است که
دانشگاه‌ها در پذیرش دانشجوی دکتری به صورت سلیقه‌ای عمل و فارغ‌التحصیلان
خودشان را پذیرش می‌کنند و در واقع این موضوع مهمترین نواقص اعلام شده از
سوی وزارت علوم است. اما باید عنوان کرد که در روش جدید این مشکل حل نخواهد
شد.
توفیقی افزود: در روش
جدید نیز بنا بر این است که امتحان متمرکزی برگزار و چندین برابر ظرفیت به
دانشگاه‌ها معرفی شود تا دانشگاه‌ها پس از انجام مصاحبه و ارائه نمره،
نتایج را به سازمان سنجش برگردانند تا سازمان سنجش قبولی‌های نهایی را
اعلام کند. با این حساب در این روش نیز باید مصاحبه توسط دانشگاه انجام و
نمره ارائه می‌شود. بنابراین ملاحظه می‌شود که مصاحبه با دانشگاه است و اگر
دانشگاهی بخواهد سلیقه‌ای را اعمال کند مثل روش قبل می‌تواند این موضوع را
اعمال کند.
وزیر اسبق علوم ادامه
داد: سازمان سنجش نیز اگر بخواهد امانت و استانداردهای کیفیت را رعایت کند
چاره‌ای جزء معرفی نهایی قبول شدگان براساس نمرات ارائه شده از سوی دانشگاه
را ندارد.
وی در ادامه یادآور شد:
در روش قبلی آزمون دکتری نیز یک امتحان توسط دانشگاه برگزار و بر اساس
نمرات کتبی از سه برابر ظرفیت برای مصاحبه دعوت به عمل می‌آمد و پس از
مصاحبه توسط اعضای هیات علمی از میان این سه برابر، نتایج نهایی اعلام
می‌شود. در واقع اگر دانشگاه‌ها می‌خواستند اعمال نظر داشته باشند در همین
روش جدید نیز این فرصت را دارند که البته استنباط بنده این نیست که
دانشگاه‌ها چنین اعمال نظری را می‌کردند.
دلیل امتحان متمرکز این است که سازمان سنجش می‌خواهد ملاحظاتی در معرفی داشته باشد
وزیر اسبق علوم اظهار
کرد: یکی از آفت‌های سیستم‌های متمرکز این است که دانشگاه‌ها نخواهند فهمید
که پس از انجام مصاحبه، سازمان سنجش بر اساس چه اصول و معیارهایی دانشجو
را غربال و از بین چند برابر ظرفیت چه افرادی را به دانشگاه معرفی می‌کند.
در واقع اگر سنجش بخواهد صرفا براساس ملاک‌های علمی شامل نمره امتحان کتبی،
نمره سوابق تحصیلی و نمره مصاحبه عمل کند خود دانشگاه‌ها هم می‌توانند این
کار را انجام دهند.
وی تصریح کرد: دلیل اینکه
امتحان متمرکز می‌شود احتمالا این است که سازمان سنجش می‌خواهد ملاحظاتی
در معرفی داشته باشد. چون اگر واقعا نمره ملاک بود نمرات کتبی مشخص است و
دانشگاه‌ها پس از مصاحبه، می‌توانند ارزیابی را انجام و خود نتایج را اعلام
کنند نه آنکه اسامی را دوباره به سنجش بفرستند.
وزیر اسبق علوم افزود:
اعلام‌های متمرکز بر خلاف ظاهر، مشکلاتشان کمتر از سیستم‌های غیر متمرکز
نیست. بنابراین بهتر است که اگر مشکلی در سیستم‌های غیرمتمرکز تشخیص
می‌دهیم در همان پارادایم غیرمتمرکز آن را حل کنیم.
پذیرش دانشجو دکتری در همه دانشگاه‌های درجه یک دنیا استاد محور است
در روش فعلی یک انتخاب کور و غیرهدفمند اتفاق خواهد افتاد
استاد دانشگاه تربیت مدرس
در ادامه سخنان خود با بیان اینکه پذیرش دانشجوی دکتری معمولا در همه
دانشگاه‌های درجه یک دنیا استاد محور است، اظهار کرد: استاد دانشگاه با
لحاظ ملاحظات کیفی، سلیقه‌ای و نمونه‌های پژوهشی به دانشجو پذیرش می‌دهد و
در یک انتخاب دوطرفه و مصاحبه حضوری استاد و دانشجو با یکدیگر راجع به
زمینه‌های پژوهشی، خصوصیات اخلاقی و شخصیتی گفت وگو و همدیگر را انتخاب
می‌کنند، چرا که استاد و دانشجو چهار سال می‌خواهند زندگی شبانه روزی داشته
باشند و این موضوع یک تجربه جای افتاده در دنیا است.
توفیقی با اذعان به این
نکته که متاسفانه در روش فعلی یک انتخاب کور اتفاق خواهد افتاد، افزود:
بدین معنا که بعد از این که دانشگاه مصاحبه‌اش را انجام دهد، دیگر
انتخاب‌ها کاملا تصادفی است و معلوم نیست که سازمان سنجش با چه معیارها و
ملاکی و چه دانشجویانی را به چه دانشگاههایی معرفی خواهد کرد. چه بسا
افرادی که در دانشگاه نمره کمتری گرفته‌اند توسط سازمان سنجش معرفی شوند.
روش جدید با روح و هویت دوره‌های دکتری در اکثر دانشگاه‌های درجه یک دنیا مغیر است
وی اضافه کرد: در روش
جدید دانشجو نمی‌داند که به سمت چه استادی می‌رود و برعکس آن. مهمترین نقطه
ضعف روش جدید این است که انتخاب‌ها کاملا غیرهدفمند و ناشناخته خواهد بود و
مغایر با روح و هویت دوره‌های دکتری در اکثر دانشگاه‌های درجه یک دنیا
است.
امتحان متمرکز مشکل طرح سوال و طراحان با سلایق و سرفصل‌های گوناگون را خواهد داشت
داوطلبان به سمت دانشگاههایی می‌روند که اساتید آنها نقش تعیین کننده در طراحی سوالات را دارند
به گفته وی؛ زمانی که
امتحان متمرکز برگزار می‌شود، مشکل طرح سوال و طراحان سوال با سلایق و
سرفصل‌های گوناگون حرف اول را خواهد زد. هرچند که عنوان می‌شود از دروس
پایه امتحان گرفته می‌شود، اما با این وجود سلیقه استاد مبنی بر روش روشی و
مباحثی چون تاکید بر موضوعی، دخیل است.
وی افزود: بنابراین ما
دچار یک ناهمگونی در طراحی سوالات متمرکز خواهیم بود و داوطلبان بیشتر به
سمت دانشگاههایی گرایش می‌یابند که اساتید آنها نقش درجه اول و تعیین
کننده در طراحی سوالات را دارند.
روش جدید آزمون دکتری وزارت‌علوم را درگیر موجی از کارهای اجرایی پیچیده می‌کند
وزیر اسبق علوم با اشاره
به روش جدید آزمون دکتری و با بیان اینکه این مسئله وزارت علوم را درگیر
حجم زیادی از کارهای اجرایی خواهد کرد، اظهار کرد: برخلاف سیاست‌های رایج
که انتظار می‌رفت وزارت علوم از تصدی‌گری‌های اجرایی به سمت فعالیت‌های
سیاست گذاری، نظارت و ارزیابی برگردد، اما این روش وزارت‌علوم را درگیر
موجی از کارهای اجرایی پیچیده می‌کند و آن را از کارهای اصلی خود مبنی بر
سیاست گذاری و برنامه ریزی کلان و ارتقای کیفیت غافل خواهد کرد و همچنین
دانشگاه‌ها را از انگیزه‌های کافی بازخواهد داشت.
به گفته وزیر اسبق علوم،
متاسفانه وقتی اشکالی در یک فرایند ملاحظه می‌کنیم سریع تصمیم به متمرکز
کردن گرفته و تصور می‌کنیم که با این اقدام عیب و ایراد آن برطرف می‌شود،
در حالی که سیاست کلی ما باید واگذاری اختیارات، عدم تمرکز و حل مشکلات
باشد و باید با همان روند عدم تمرکز و واگذاری اختیارات مشکلات روش قبلی را
برطرف کرد.
وی با اشاره به اجرایی
شدن طرح آزمون نیمه متمرکز دکتری از امسال، گفت: انتظار می‌رفت که با یک
فاصله و فرصتی به دانشگاه‌ها این موضوع برنامه‌ریزی می‌شد.
این استاد شیمی دانشگاه
با بیان اینکه عنوان می‌شود در روش جدید دانشجو از سردرگمی درمی‌آید، گفت:
ما این تجربه را قبلا داشتیم اینکه یک دانشجو بتواند به چند دانشگاه مراجعه
و آنجا مصاحبه و پذیرش بگیرد. دانشگاه‌ها را سردرگم می‌کند که نمی‌داند چه
دانشجویی به آنها مراجعه می‌کند.
